रुपन्देही:-तराईका युवा कृषकहरूलाई आधुनिक कृषि प्रविधिसँग जोड्दै, उनीहरूको उत्पादनशीलता वृद्धि गर्ने र आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यसहित ‘आवासीय कृषि यान्त्रीकरण तालिम’ सुरु गरिएको छ। नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (NARC) अन्तर्गत राष्ट्रिय कृषि इन्जिनियरिङ अनुसन्धान केन्द्रले रुपन्देहीको भैरहवास्थित राष्ट्रिय गहुँबाली अनुसन्धान कार्यक्रमको परिसरमा ७ दिने तालिम सञ्चालन गरेको हो।
कृषिमा आधुनिकीकरण र उद्यमशीलता प्रवर्द्धन
यस तालिमको मुख्य उद्देश्य कृषि क्षेत्रमा यान्त्रिकीकरण भित्र्याउँदै उत्पादन वृद्धिलाई तीव्र पार्नु, कृषकहरूलाई व्यवसायिकतातर्फ उन्मुख गराउनु तथा वैदेशिक रोजगारीको मोह तोड्दै स्वदेशमै कृषि उद्यमशीलताको सम्भावना देखाउनु हो।
यस तालिमका लागि वि.सं. २०८१ पुस १९ गतेको गोरखापत्रमार्फत आवेदन माग गरिएको थियो, जसअनुसार १४ जिल्लाका २० जना युवा कृषकहरू छनोट भएका छन्।
व्यावसायिक कृषक बन्ने अवसर
“नेपालको कृषि क्षेत्रलाई परम्परागत प्रणालीबाट हटाई आधुनिक प्रविधिसँग जोड्न अत्यावश्यक छ,” तालिम संयोजक इन्जिनियर गंगाराम भण्डारी भन्छन्। उनका अनुसार, “यो तालिमले कृषकहरूलाई प्रविधिमैत्री बनाउनुका साथै उनीहरूलाई कृषि यान्त्रीकरणको विस्तृत ज्ञान प्रदान गर्नेछ।”
तालिमका मुख्य विशेषताहरू
✅ कृषि यन्त्रहरूको प्रयोग र मर्मत – ट्र्याक्टर, पावर टिलर, थ्रेसर आदिको सञ्चालन तथा मर्मत/सम्भार।
✅ सिँचाइ प्रणाली र मल व्यवस्थापन – ड्रिप सिँचाइ, स्प्रिंकलर प्रणाली, जैविक मल व्यवस्थापन।
✅ ड्रोन प्रविधि – खेती प्रणाली अनुगमन, मल/कीटनाशक छराइ प्रविधि।
✅ पोस्ट-हार्भेस्ट प्रविधि र भण्डारण प्रणाली – आधुनिक भण्डारण व्यवस्थापन, खाद्य सुरक्षामा प्रविधिको भूमिका।
✅ टनेल खेती प्रविधि – मौसम प्रतिकूलतामा समेत उत्पादन निरन्तरता दिने प्रविधि।
✅ कृषि उद्यमशीलता र बजार व्यवस्थापन – आधुनिक व्यावसायिक कृषि अभ्यास, डिजिटल मार्केटिङ तथा कृषकहरूका लागि सरकारी अनुदान योजनाहरू।
थियोरेटिकल र प्रायोगिक ज्ञानको संयोजन
तालिम अवधिमा सहभागी कृषकहरूलाई कृषि अनुसन्धान केन्द्र, उपकरण मर्मत केन्द्र, व्यावसायिक कृषि फार्म, तथा अनुसन्धान स्थलहरूको भ्रमण गराइने कार्यक्रम रहेको छ। तस्बिरहरू, सिमुलेसन र लाइभ डेमोमार्फत व्यावसायिक कृषि सञ्चालनका विविध पक्षमा प्रशिक्षण दिइनेछ।
आत्मनिर्भर कृषि व्यवसायको ढोका खोल्ने तालिम
यो तालिमपछि सहभागी कृषकहरूले आफ्नै क्षेत्रमा आधुनिक कृषि प्रणालीलाई आत्मसात् गर्दै, उत्पादन वृद्धि र श्रम लागत न्यूनीकरण गर्दै, व्यावसायिक कृषकका रूपमा अगाडि बढ्न सक्नेछन्।
“हामी परम्परागत कृषिबाट मात्र अब्बल बन्न सक्दैनौं। प्रविधिको सदुपयोग नगर्ने हो भने हामी विश्व बजार प्रतिस्पर्धामा पछाडि पर्नेछौं,” तालिममा सहभागी एक कृषकले भने।
कृषि यान्त्रीकरणले मात्र श्रम घटाउने होइन, उत्पादन वृद्धिसँगै आयआर्जनको नयाँ ढोका खोल्नेछ। नेपालमा कृषकहरूलाई अझ आत्मनिर्भर बनाउन यस्ता तालिमहरूको निरन्तर आवश्यक रहेको कृषिविद्हरू बताउँछन्।
तालिम फागुन २५ गतेसम्म सञ्चालन हुनेछ।
—
📍 रिपोर्ट: निरज रानाभाट
📢 गुल्मी बुलेटिन, रुपन्देही
